UN
Howlaha waxqabad ee hay'adaha QM ee Soomaaliya ee Nofeembar 2021
 |
Bini'aadannimada | OCHA bayaan wadajir ah oo ku saabsan Abaaraha ka sii daraya 18kii Nofeembar, OCHA waxa ay fududaysay soo saarista bayaan wadajir ah oo ku saabsan abaaraha sii xumaanaya ee dalka. Dowladda Federaalka Soomaaliya iyo Hay’adaha Samafalka ayaa ka walaacsan Abaarta sida xowliga ah uga sii daraysa. Saadaasha cimilladu waxa ay muujineysaa in Soomaaliya ay qarka u saaran tahay xilli afaraad oo isku xiga oo roobabku baaqanayaan waxayna halis loogu jiraa xaalad aad u daran marka la gaaro Abriil 2022. Ilaa 2.3 milyan oo qof ayaa waxaa halakeeyay biyo, cunto iyo daaq la'aan daran. La'aanta helitaanka biyo nadiif ah oo la cabbi karo iyo tas-hiilaadka fayadhowrka ayaa sare u qaaday khatarta cudurrada biyaha ka dhasha. Ku dhawaad 100,000 oo qof ayaa ka qaxay guryahoodii iyagoo raadinaya cunto, biyo iyo daaq ay xoolahooda ka helaan, taas oo u nugleysay qoysaskooda khatarta colaadeed ee ka dhalatay kheyraadka oo sii yaraanaya. https://reliefweb.int/report/somalia/somalia-joint-statement-worsening-drought-enso |
|
 |
Maciishada | UNHCR oo ka taageertay dhallinyaro Tababarka Xirfadaha Bishii Nofeembar, UNHCR iyadoo u sii mareysa la-hawlgalaheeda dhanka kafulinta - Xarunta Waxbarashada ee Nabadda iyo Horumarinta Gaalkacyo – waxa ay taageertay 145 dhallinyaro ah oo nugul iyadoo loo marayo Tababarro Xirfadeed oo lix bilood ah oo ka socda Puntland iyo Galmudug. Ka qaybgalayaasha ayaa qaatay tababar ku saabsan korontada, timo-jarista, gurxinta, dawaarka iyo maamulka martigelinta iyo xirfado kale. Tababarka ayaa ujeedadiisu tahay sidii dhalinyarada nugul loo siin lahaa xirfado sahlaya dib ula midoobidoodda iyo in ay ka qayb qaataan nolol maalmeedkooda oo ay noqdaan kuwo isku kalsoon. UNHCR waxa ay ka shaqaynaysaa sidii loo kordhin lahaa helitaanka shaqaale xirfad leh si loo helo mustaqbal waara oo ay helaan bulshooyinka nugul. |
|
 |
Baarista Dambiyada | UNODC oo Kor u qaadaysa Awoodda Baarista Dambiyada ee Saraakiisha Booliska Soomaaliyeed Bishii Nofeembar, 20 kale oo boolis ah iyo afar xeer ilaaliye ah oo ay ku jiraan saddex dumar ah oo boolis ah iyo hal gabar oo xeer ilaaliye ah, oo ka kala socday Jubaland iyo Hirshabeelle ayaa ka qalin jabiyay koorsadii ugu horeysay ee Tubta Horumarinta Baaraha, kaas oo ah tababar ay soo diyaarisay hay’adda UNODC si kor loogu qaado awoodda baarista dembiyada. Saraakiisha booliiska iyo dambi-baarayaasha ee Soomaaliya oo dhan. Bishii Oktoobar, 27 sarkaal oo ay ku jiraan laba sarkaal oo dumar ah, oo ka kala socday Puntland, Jubaland, Hirshabeelle, iyo Koonfur Galbeed ayaa sidoo kale ka qalin jabiyay koorsada koowaad. Tababarka Tubta Horumarinta Baaraha waa la diyaariyey, waana la fulinayaa, iyadoo qayb ka ah Barnaamijka Dambi-baarista ee UNODC ee Soomaaliya, oo ay maalgeliso Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Maraykanka – Xafiiska Arrimaha Maandooriyaha iyo Dhaqangelinta Sharciga ee Caalamiga ah. |
|
 |
Maaliyadda | UNIDO Soomaaliya, oo ka taageertay ganacsiyada Soomaaliyeed in ay samaystaan iskaashi Waxaa ku mahadsan iskaashiga miro dhalka ah ee dhex maray UNIDO iyo dhowr daneeyeyaal oo ay khuseyso, sida Wasaaradda Ganacsiga iyo Warshadaha (MoCI), Rugta Ganacsiga iyo Warshadaha Soomaaliya (SCCI) iyo Hay’adda Horumarinta ee Talyaaniga (AICS), waxaa la sameeyay iskaashi muhiim ah. oo u dhexeeya Iskaashatada Soomaaliyeed Gaaloge iyo hay’adda caalamiga ah ee Case New Holland (CNH). Tani waxay sahlaysa in kor loo qaado tignoolajiyada qaab dhismeedka beeralayda-warshadaha Soomaaliyeed iyo sidoo kale kororka wax-soo-saarka, shaqooyinka cusub, iyo fursadaha ganacsi ee cusub ayaa la suurtageliyay iyadoo looga mahadcelinayo taageerada horumarinta hal-abuurka ganacsiga ee ay bixiso Qaybta Horumarinta (EDU) ee Baydhabo, . Caawinta uu bixiyo IBS Bank iyo taageerada isbarbardhigga ganacsiga ee ay bixiso UNIDO Xafiiska Maalgashiga iyo Farsamada ee Talyaaniga (ITPO). |
|
 |
Gurmad | FAO oo ka taageertay Dowladda Soomaaliya in ay hormuud ka noqoto La-socodka iyo Xakamaynta Ayaxa Soomaaliya waxay guulo waaweyn ka gaartay xakamaynta mid ka mid ah kororka ugu weyn ee ayax taariikhda. Ku dhawaad laba sano, FAO waxa ay si dhow ula shaqaynaysay dawladda si loo xakameeyo faafitaanka iyo dhimista burburka soo gaaray hab-nololeedka miyiga ee dalka oo dhan iyadoo loo marayo kormeerka dhulka iyo hawada iyo buufinta, iyo sidoo kale soo kabashada hab-nololeedka bulshada dhibaataysan. Haatan, FAO waxa ay ku taageeraysaa dawladda in ay hormuud ka noqoto maaraynta xaaladda iyo sidoo kale mustaqbalka xaaladaha la filan karo, waxaan ku mahadsan xarunta cusub ee laga hirgeliyey Qardho, Puntland. Waxaa loogu tala galay la socodka iyo xakamaynta Ayaxa waxayna noqon doontaa xarun xudun u ah gobolka, iyada oo ka caawin doonta wax kasta oo dib u soo noolaan kara mustaqbalka. Taageerada FAO, xarunta cusub ee ay dowladu maamusho ayaa muhiim u ah in ay gacan ka geysato kor u qaadida soo kabashada iyo soo celinta sugnaanta cuntada iyo hab-nololeedyada, kaliya maahan Soomaaliya laakiin gobolka oo dhan. https://www.fao.org/emergencies/fao-in-action/stories/stories-detail/en/c/1451696 |
|
 |
Dhaqanka iyo nabadda | Abaalmarinnada Gabayada Soomaaliyeed oo ay taageerto UNDP oo aqoonsatay haweenka iyo abwaannada dhallinyarada Abaalmarin sanadeedkii ugu horreeyay ee Hoyga Maansada Soomaaliyeed oo ay taageerto Hay’adda UNDP ayaa lagu soo bandhigay qeyb ka mid ah dadaallada lagu ilaalinayo laguna horumarinayo maansada Soomaaliyeed, u doodista xuquuqda haweenka iyo isu keenidda dadka ee hidaha iyo dhaqanka wadaaga. Gabayadii guuleystay oo ay doorteen koox cusub oo magac ku leh suugaanleyda Soomaalida, waxay ka hadlayeen hal-ku-dhigyada midnimada, xorriyadda iyo gumeysiga. Kan xiga ee Hoyga maansada Soomaaliyeed waxa uu kulmin doona haweenka abwaanada ah iyo sawir-qaadayaasha haweenka iyo kuwa muuqaal-duubayaasha ee cusub si ay isaga kaashadaan shaqooyin muujinaya sida ay u arkaan nolosha haweenka Soomaaliyeed iyo arrimaha muhiimka u ah iyaga, iyadoo bandhigyo la qorsheeyay Diseembar iyo Janaayo. |
|
 |
Rabshadaha Ku Salaysan Jinsiga | UNFPA oo si guul leh fududaynaysay Kaalmada Lacagta caddaanka ah ee lagu dhimayo Rabshadaha Ku Salaysan Jinsiga ee Soomaaliya Sanadkan 2021-ka, Soomaaliya waxa ay martigelisay koror masiibo ah oo ku yimid tirada haweenka iyo gabdhaha nugul ee la kulmay khataraha Rabshadaha Ku Salaysan Jinsiga (GBV). Masiibooyinka dabiiciga ah iyo iskahorimaadyada hubeysan waxa ay sababeen barakac badan, barabixin qasab ah, iyo burburka hab-nololeedyada, xarumaha caafimaadka, goobaha adeegga ee Rabshadaha Ku Salaysan Jinsiga iyo dugsiyada. Si loo yareeyo xaaladda degdega ah ee bini'aadantinimo ee aan hore loo arag ee murugsan ee ka jirta Soomaaliya, Kooxda masuulka ka ah aagga Rabshadaha Ku Salaysan Jinsiga (AoR) iyo Kooxda Ka Shaqeysa Lacagaha ayaa isku biiriyey dadaalkooda si ay u fahmaan sida ugu wanaagsan ee loo yareeyo loogana hortagi karo khataraha Rabshadaha Ku Salaysan Jinsiga ee haweenka iyo gabdhaha nugul. Bishii Nofeembar 2021, UNFPA Soomaaliya waxa ay soo saartay warbixin kooban oo ku saabsan Kaalmada Lacagta ah ee lagu yareynayo xad-gudubyada ku saleysan jinsiga, iyadoo soo bandhigtay faa'iidooyinka isticmaalka Lacagta iyo Kaalmada lacageed ee wax looga qabanayo laguna daboolo baahiyo badan ee degdeg ah oo haweenka iyo gabdhaha Soomaaliya. |
|
 |
Bini'aadannimada | UNICEF oo taageero bini'aadannimo siisay qoysas barakacayaal ah oo ku nool Galmudug Colaadda ayaa ku qasabtay 100,000 oo qof in ay ka barakacaan degmada Guriceel ee maamulka Galmudug, kuwaas oo gaaray 28 deegaan oo fogfog. Barakacayaasha waxaa ka mid ah 1,000 carruur ah oo aan lala socon iyo 2,000 oo qof oo naafo ah. Colaadda ayaa sababtay in iskuullada la xiro, taas oo saameysay qiyaastii 10,000 oo carruur ah, oo 40 boqolkiiba ay yihiin gabdho. Iyadoo taas laga jawaabayo, UNICEF waxa ay bixisay 24 tan oo ah Xirmooyinka Caafimaadka Degdegga ah, xirmooyinka shuban biyoodka, dawooyin, iyo qalab caafimaad si ay u taageeraan barakacayaasha muddo saddex bilood ah. Ilaa 16,200 oo barakacayaal ah ayaa biyo lagu dhaamiyay halka 9,000 ay heleen agab nadaafadeed. Gaalkacyo, 1,500 qoys ayaa la siiyay xirmooyinka nadaafadda sida saabuun, baaldiyo, jiirgaando, iyo dawada biyaha lagu nadiifiyo. Waxaana sidoo kale loo hagaajiyey meelo ay biyo nadiif ah ku shubtaan iyo 21 abaabule bulsho oo loo tababaray si ay farriimaha muhiimka ah iyo kuwa naf-badbaadinta ah ku gudbiyaan raadiye iyo telefishan maxalliga ah. https://twitter.com/unicefsomalia/status/1454701359438213120 |
|
 |
Nabad, xasillooni iyo madadaalo | UNMAS oo taageereysa ciyaaraha si kor loogu qaado wacyiga ku saabsan khatarta walxaha qarxa Bilihii Oktoobar iyo Noofeembar 2021, UNMAS waxa ay soo abaabushay xaflado ciyaaro oo xiriir ah oo ku saabsan dhanka wacyigelinta, kuwaas oo lagu qabtay Muqdisho. Dhacdooyinka ayaa qayb ka ahaa olole shan sano ah oo goob ammaanka ah lagu sameynayo si kor loogu qaado wacyiga iyo agabka dhibanayaasha iyo kuwa ka badbaaday iskahorimaadyada hubaysan iyadoo loo marayo horumarinta ciyaaraha. Sidoo kale, Munaasabadaha ayaa lagu xusayay howlaha miinada ay ka wadaan Tuulooyinka Isboortiga ee lagu nadiifinayo Khatarta Miinada iyo dib u dayactirka Garoonka Istaadiyum Muqdisho, taasi oo muujineysa doorka ay adeegyada miinada ka ciyaaraan dadaallada xasilinta ee la jaan qaadaya Qorshaha kala guurka Soomaaliya. In ka badan 200 oo ka mid ah ka qaybgalayaasha ayaa ka qaybqaatay ciyaaraha isboortiga oo ay ku jiraan kubbadda cagta, kubbadda koleyga iyo tartanka orodka, iyadoo la beegsanayo gabdhaha da'da yar, wiilasha iyo dadka naafada ah (PWDs). Munaasabadda ayaa sidoo kale bixisay kulan lagu baranayo Khatarta Walxaha Qarxa (EORE) oo af- Soomaali ah ciyaar kasta ka dib. |
|
 |
Adkeysiga | Istiraatiijiyadda cusub ee WFP Soomaaliya oo la ansixiyay Nofeembar, Golaha Sare ee Fulinta WFP ayaa ansixiyay istiraatiijiyadda cusub ee hay’adda 2022-2025 ee Soomaaliya. Iyadoo la isku duwayo gargaarka bini'aadannimo, horumarinta iyo nabadaynta, ayey noqoneysaa tani khariidad loogu talagalay in WFP ay ku sii horumariso hannaankeeda laba geesoodka ah ee ku wajahan in soomaaliya laga dhigo meel ka caagan gaajada: badbaadinta nolosha iyadoo si degdeg ah wax looga qabanayo baahiyaha bini'aadantinimo, halka sidoo kale dadka noloshooda la beddeleyo iyadoo awood la siinayo Soomaalida iyo xoojinta hay'adaha qaranka si ay u xaqiijiyaan isku filnaasho muddo dheer. Qorshaha istiraatijiyadeed ee waddanku wuxuu ku dhisan yahay iskaashiga xooggan ee WFP ay la leedahay Dawladda Federaalka, heer gobol iyo heer degmo. Waxaa lagu dhisay la tashi ballaaran oo lala yeeshay dowladda iyo daneeyayaasha kale ee dalka oo dhan, waxayna la jaan qaadaysaa Qorshaha Horumarinta Qaranka ee Soomaaliya iyo sidoo kale Qaab-dhismeedka Iskaashiga Horumarka Joogtada ah ee Qaramada Midoobay ee Soomaaliya. Qorshuhu wuxuu dhaqan galayaa wixii loo gaaro Janaayo 2022. |
|
 |
Golaha Ammaanka | Ergeyga Gaarka ah ee Qaramada Midoobay ee Soomaaliya oo warbixin kooban ka jeediyay Golaha Ammaanka 17kii Nofeembar, Ergeyga Gaarka ah ee Qaramada Midoobay u qaabilsan Soomaaliya, James Swan, ayaa Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay uga warbixiyay xaaladda siyaasadda iyo horumarka Soomaaliya. Mr Swan ayaa soo dhoweeyay horumarka laga gaaray hanaanka doorashada, wuxuuna ku boorriyay in si degdeg ah loo soo dhammeystiro doorashada Golaha Shacabka iyo in la daabaco liiska kuraasta haweenka loo qoondeeyay iyo sidoo kale in la xaqiijiyo in qoondada haweenka ee 30% ee Baarlamaanka ay tahay in la xaqiijiyo. Waxa uu carrabka ku adkeeyay in ka mid noqoshada haweenka si buuxda iyo matalaaddooda siyaasadda ay fure u tahay nabadda iyo horumarka waara ee Soomaaliya. Ergeyga Gaarka ah ee Qaramada Midoobay ayaa xusay in dib-u-dhacyada joogtada ah ee geeddi-socodka doorashada "ay sii wadaan in ay hakiyaan horumarka laga gaarayo meelaha kale ee muhiimka ah oo ay caqabad ku yihiin gaaritaanka mudnaanta qaranka ee ka baxsan doorashooyinka, sida maamulka, amniga, iyo horumarinta." Wuxuu kaloo ka hadlay xaaladda bini'aadantinimo ee "adag" ee ka jirta Soomaaliya, "oo ay ka mid yihiin colaado, barakac iyo cudurrada." |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
