Howlaha waxqabad ee hay'adaha QM ee Soomaaliya ee Sebteembar 2021

30 Sep 2021

Howlaha waxqabad ee hay'adaha QM ee Soomaaliya ee Sebteembar 2021

 

Suuqyada | UNIDO oo taageereysa dadaallada lagu horumarinayo tacbashada beeraha 

Iyagoo taageero ka helaya UNIDO, afar shirkadood oo Soomaali ah oo ka howlgala Muqdisho, Kismaayo, Beledweyne iyo Baydhabo ayaa ka qeybgalay MACFRUT 2021, oo ah hormuudka bandhigga waaxda miraha iyo khudaarta Talyaaniga.

Bandhiggan oo ahaa mid khadka Internet-ka oo socday muddo saddex maalmood ah ayaa waxaa lagu soo bandhigay farriimo muuqaal ah oo shirkadaha Soomaaliyeed ay ku tuseen martida carwada iyo qabanqaabiyeyaasha miro, khudaar iyo sisin.

Carwadan Soomaalidu waxa ay qayb ka aheyd mashruuc ay maalgelisay Wakaaladda Horumarinta Talyaaniga (AICS) oo ay fulisay UNIDO-'Horumarinta tiknoolajiyadda beeraha ee kobaca dhaqaalaha Koonfurta iyo Bartamaha Soomaaliya'-kaas lagu taageerayo wax- soo-saareyaasha Soomaaliyeed sidii ay marin ugu heli lahaayeen suuqyada caalamka.

Mashruucu wuxuu horseeday in shirkadaha Soomaalida ay codsiyo ku saabsan miraha iyo khudaarta ka helaan Hindiya iyo Imaaraadka Carabta.

www.twitter.com/unidosomalia

 

Booliska | UNODC oo xoojineysa awoodda baarista dambiyada

UNODC waxa ay taageertay Qeybta Baarista Dambiyada ee Ciidanka Booliska Soomaaliyeed iyo Qeybaha Baarista Dambiyada iyadoo la xoojinayo awoodda baaritaankooda iyadoo loo marayo Barnaamijka Baarista Dambiyada ee UNODC (CIP) ee Soomaaliya.

Waxqabadyadii barnaamijkii ugu dambeeyay waxaa ka mid ah qalin-jabinta 16 askari oo boolis ah - sideed ayaa ka yimid Muqdisho iyo halka siddeed kale ay ka socdeen Dowlad-goboleedka Koonfur-galbeed – oo ka qeybgalay tababarka Horumarinta Baaraha.

Koorsadu oo aheyd tababar 10 maalmood ah waxa ay qayb ka aheyd Hannaanka Horumarinta Baaraha, kaas oo ay UNODC u samaysay dembi-baarayaasha dambiyada ee ka shaqeeya maamulada Dowladaha xubnaha ka ah Dawladda Federaalka iyo Dowladda Federaalka ahba, iyadoo ujeedadu tahay in la xoojiyo baaritaanka wax-ku-oolka ah ee fal-dambiyeedka. 

CIP waxaa maalgeliya Xafiiska Waaxda Arrimaha Dibedda Mareykanka, gaar ahaan Xafiiska Maandooriyaha Caalamiga ah iyo Dhaqangelinta Sharciga.

https://twitter.com/UNODC_EA/status/1440326115130703880

 

Akhris-qoraalka | UNESCO oo u dabbaaldegtay Maalinta Caalamiga ah ee Akhriska-Qoraalka
 
Maalinta Caalamiga ah ee Akhriska-Qoraalka 2021 ayaa 8-dii Sebteembar lagu qabtay Muqdisho iyadoo munaasabad si  toos ah iyo si khadka internet-ka ahba ay uga soo qeybgaleen mas’uuliyiinta waxbarashada Soomaaliya iyo marti sharaf kala duwan oo ay ku jiraan mas’uuliyiin ka tirsan UNESCO.
 
Hadalkii uu ka jeediyay munaasabadda Wasiirka Waxbarashada, Hiddaha iyo Tacliinta Sare, C/llaahi Abuukar Xaaji ayaa ku dheeraaday ahmiyadda ay leedahay wax-akhriska iyo dadaalka ay dowladdiisu ugu jirto sidii loo hagaajin lahaa xaaladda akhris-qoraalka ee dalka.
 
Isagoo ka hadlayay kulanka, Agaasimaha Gobolka ee UNESCO iyo Wakiilka Soomaaliya, Professor Hubert Gijzen, waxa uu yiri, “Waxbarashadu waa laf-dhabarta horumarka dal kasta, wax-qorintuna waa saldhigga lagu dhiso dhammaan heerarka kale ee waxbarashada.”

https://en.unesco.org/news/international-literacy-day-2021-celebrated-somalia

 

Dhaqaalaha | Daraasadda UN-Habitat oo gacan ka geysaneysa horumarinta dhaqaalaha Baydhabo

Siyaasad-dejiyeyaasha, maalgashadayaasha iyo la-hawlgalayaasha ku sugan Baydhabo, oo ah caasimadda ku-meel-gaarka ah ee Dowlad-goboleedka Koonfur-galbeed ee Soomaaliya, ayaa hadda ka faa'iideysan kara daraasadda UN-Habitat oo u aqoonsatay warshadaha dhismaha inay tahay qaybta ugu habboon horumarinta silsiladda dhaqaalaha, taas oo horseedi karta horumarka dhaqaale ee gobolka.

Falanqaynta qiimeyntan ee qaybta kaabayaasha dhaqaalaha ee magaalada Baydhabo, oo ay maalgelisay Hay'adda Iskaashiga Horumarinta Caalamiga ah ee Sweden (SIDA), ayaa si wanaagsan uga dhigaysa qiyaastii dad garaya 320,000-ka oo nool magaalaada oo soo jiidan karta maalgelin badan oo dhanka kaabayaasha muhiimka ah. 

Baydhabo waxaa ku nool dad badan oo gudaha ku barakacay waxayna la il daran yihiin sicir barar, xasillooni darro, nidaam dowladeed oo cusub iyo adeegyadii daruuriga ahaa oo aan jirin. Falanqaynta UN-Habitat waxay wargelin doontaa buugga tababarka xirfadaha ee loogu talagalay in lagu qalabeeyo ka-faa'iideystayaasha xirfadaha suuq-geynta si ay ugu suurtagasho in ay maareeyaan hab-nololeedyo macno leh.

https://unhabitat.org/infrastructure-value-chain-analysis-in-baidoa-coul...

 

Nabad iyo Gabay | UNDP oo daah-furtay Abaalmarinta Maansada Soomaaliyeed oo sannadle ah

Iyadoo qeyb ka mid ah hal-abuurka Hoyga maansada Soomaaliyeed ee UNDP, ayaa waxaa la daah-furay Abaal-marinta Maansada Soomaaliyeed oo ka kooban saddex qaybood oo kala ah: Gabyaaga ugu wanaagsan Sanadka, Gabadha ugu wanaagsan Gabdhaha Gabya iyo Gabyaaga Da’da Yar ee Sanadka.

Wuxuu u furanyahay qof walba oo Af-Soomaali wax ku qori kara ilaa 21ka Oktoobar isagoo booqanaya bogga Maansada Soomaaliyeed - www.hoygamaansada.com iyadoo guuleysta looga dhawaaqi doonaa xaflad dhici doonta bisha Nofeembar.

https://bit.ly/3EXvBex

 

Bani’aadamnimada | OCHA oo taageereysa marin u helitaanka bulshooyinka ay adag tahay in la gaaro

OCHA waxa ay isku-dubbaridday hawlgallo ku aaddan meelaha ay adag tahay in la gaaro Soomaaliya oo dhan si loo qiimeeyo baahidooda bani'aadamnimo, iyadoo la adeegsanayo diyaaradaha 'caravan' ee Adeegga Bani'aadamnimada ee Qaramada Midoobey (UNHAS) si dib loogu xoojiyo loona taageero marin u helidda bulshooyinka aadka u baahan.

Ka dib markii ay u doodday OCHA, Kooxda dalka Bani'aadamnimada ayaa faray in bulshada bani'aadamnimada la siiyo marin u helid si ay u sameeyaan qiimayn iyo kormeer wadajir ah.

Laga soo bilaabo 12kii Juunyo, 16 howlgal ayaa la fuliyey oo ay qeybka yihiin saaxiibbada bani'aadamnimada iyo horumarinta, ururrada aan dowliga ahayn ee caalamiga ah iyo mas'uuliyiinta dowladda.

https://www.unocha.org/somalia

 

Badda | WFP taageertay dhammaystirka qeyb cusub oo doomaha kalluumeysigu ku soo xirtaan magaalada Hobyo

Iyadoo si dhow ula shaqayneysa dowladda dhexe, gobolka iyo dowladaha hoose iyo taageerana ka heleysa Talyaaniga, WFP waxa ay soo gabagabeysay dhismaha qeyb cusub oo dooma kalluumeysiga loo dhisay magaalada Hobyo ee Dowlad-goboleedka Galmudug.

Qeybtan cusub, oo ay maamusho Galmudug oo hoos timaada Dowladda Federaalka, ayaa kor u qaadi doonta warshadaha kalluumeysiga ee maxalliga ah iyada oo siineysa marin sahlan iyo goobo ay ku xiran karaan maraakiibta kalluumeysiga.

Heer qaran, waxay sidoo kale xoojin doontaa suuqa dhoofinta Soomaaliya, waxay ballaarin doontaa fursadaha wax-soosaarka maxalliga ah, waxayna noqon doontaa barta laga soo dejiyo cuntada si loo hagaajiyo helitaanka cunno nafaqo leh oo dalku helo.

Isku xiridda kaabayaasha badaha iyo nidaamyada cuntada ayaa ah mudnaanta WFP shaqada ay ka heysp dhammaan heerarka dowladda ee Soomaaliya.

Bartan cusubi waa maalgelintii ugu dambaysay ee la taaban karo oo dib -u -cusboonaysiin iyo dib-u-habaynta loogu sameeynayo dekadaha dhammaan xeebaha Soomaaliya, taas oo ay suurtageliyeen taageerada joogtada ah ee deeq-bixiyeyaasha WFP.

https://twitter.com/WFPSomalia

 

Caafimaadka | UNICEF ayaa ku biirtay baaqa Soomaaliya ee badbaadinta hooyooyinka iyo dhallaanka

Maalinta Badbaadada Bukaanka Adduunka, Wasaaradda Caafimaadka ee Federaalka Soomaaliya-oo kaashanaysa UNICEF, UNFPA iyo WHO-waxay ku boorrisay xarumaha caafimaadka, shaqaalaha daryeelka caafimaadka iyo daneeyayaasha kale inay laba-laabaan dadaallada lagu xaqiijinayo hooyooyinka iyo dhallaanka Soomaaliyeed in ay ammaan ahaadaan inta uu jiro cudurka COVID-19.

Marka la eego heerka dhimashada 692 ee hooyooyinka 100,000, heerka dhimashada hooyada ee Soomaaliya ayaa ka mid ah kuwa ugu sarreeya adduunka. Helitaan xaddidan oo tayo leh, daryeel caafimaad oo caddaalad ah iyo sahay nafta lagu badbaadiyo ayaa gacan ka geysata dhimashada hooyada ee laga hortegi karo ama la dawayn karo iyo sidoo kale dhimashada dhallaanka ku dhasha guud ahaan dalka.

QM waxa ay ku biirtay baaqa, waxayna ku nuuxnuuxsatay muhiimadda ay leedahay in dhakhtar, kalkaaliye caafimaad ama umuliso si fiican u tababaran la joogo xilliga uurka, dhalashada iyo wixii ka dambeeya, si ilmo kasta oo Soomaali ah loo siiyo fursad uu ku badbaado oo uu ku barwaaqoobo bilowga hore.

https://www.unicef.org/somalia/press-releases/world-patient-safety-day-s...

 

Nolosha | IOM oo taageertay tababbarka xirfadaha dhallinyarada nugul

In ka badan boqol arday oo deggan goobaha dadka gudaha ku barakacay iyo meelaha saboolka ah ee magaalooyinka Kismaayo iyo Baydhabo ayaa soo gabagabeeyey mashruuc waxbarasho oo socday afar bilood, kaas oo ujeedadiisu ahayd in kor loogu qaado xirfaddooda farsamo ee dhinacyada la xiriira helitaanka biyaha, fayadhowrka iyo nadaafadda, oo ay ka mid yihiin qasabadaha iyo korontada cadceeda.

Intaa waxaa sii dheer, iyada oo ku saleysan baahiyaha iyo danaha dhallinta, waxay sidoo kale ka qeybgaleen tababar loo habeeyay oo ku saabsan harqaanka iyo daabacidda.

IOM waxa ay xustay in barnaamijku uu xambaarsanaa fursad wax ka baddala nolosha inta badan ardayda maadaama aysan horay u lahayn rajooyin wanaagsan oo mustaqbal ah. Qaar ka mid ah ayaa mar horeba ku howlanaa shaqooyin faa'ido leh halkaas oo ay hadda ku dabaqayaan xirfadaha cusub.

https://twitter.com/IOM_Somalia/status/1440971844576858126

 

Isku furanka | UNFPA oo taageereysa xarun lagu daweeyo isku furanka 

UNFPA waxa ay taageeraysaa goob loogu talagaly isku furanka xilliga dhalmada oo laga hirgaliyey isbitaalka Boorama si dib loogu soo celiso sharaftii haweenka.

Isku furanku waa mid ka mid ah dhaawacyada ugu daran uguna naxdinta badan ee dhanka dhalmada. Dalal badan, dumarka isku furanka qaba waa la faquuqaa. "Waxa ay sababta in dumarka ay ceshan waayaan kaadida, saxarada ama labadaba, waxayna badanaa u horseedaa dhibaatooyin caafimaad oo joogto ah, niyad -jab, go'doon bulsheed iyo saboolnimo qoto dheer," ayuu yiri Wakiilka UNFPA Anders Thomsen.

Ilaa 35 haween ah ayaa ilaa hadda iska diiwaangeliyay xaruntan oo howlgali doonta muddo bil ah taasoo la bilaabay 22-kii Sebteembar.

UNFPA waxa ay taageertaa waaxda caafimaadka ee Soomaaliya, oo ay ku jiraan hay'adaha dowliga ah iyo kuwa gaarka loo leeyahay iyo ururrada aan dawliga ahayn, si ay u maamulaan saddex xarumood oo waaweyn oo isku furanka la tacaalla, kuwaas oo ku yaalla Somaliland, Muqdisho iyo Puntland si loo soo afjaro isku furanka ama fistula-da dhalmada ee Soomaaliya 2030-ka.

https://somalia.unfpa.org/en

 

U Adkaysiga | FAO oo gacan ka geysaneysaa hagaajinta wax soo saarka xoolaha Somaliland

Iyada oo diiradda la saarayo xoolaha, FAO waxa ay ka shaqeyneysaa sidii kor loogu qaadi lahaa adkeysiga hab-nololeedyada Somaliland ee xasaradaha iyo dhibaatooyinka iyada oo loo marayo qorshe gaar ah kii ugu horreeyay ee bariga Afrika-oo si gaar ah loogu talagalay in lagu kobciyo nabadgelyada iyo sugnaanta cuntada iyadoo loo marayo hab-nololeed iyo adkeysi hab ku saleysan sanado badan. 

Inta badan koboca dhaqaalaha Somaliland ayaa ku xiran wax-soo-saarka xoolaha iyo dhoofinta. Xoolaha ayaa weli ah isha ugu muhiimsan ee dakhliga shisheeye ee Somaliland, iyadoo wax u dhoofisa dalalka caalamiga ah ee Somaliland u dhow. Si kastaba ha ahaatee, isbedelka cimilada, abaaraha soo noqnoqda, maaraynta kheyraadka dabiiciga ah oo liidata, dhoofinta oo hoos u dhacday COVID-19 awgii iyo wax soo saarkii calafka oo aan ku filnayn, ayaa milkiilayaasha xoolaha ku sii kordhiyey caqabado si ay u quudiyaan xoolahooda.

"Mashruucani wuxuu kor u qaadayaa maareyn waarta ee saldhig u ah kheyraadka dabiiciga ah wuxuuna xoojinayaa awoodda dadka si uu u daboolo baahidooda cuntada muddada dhexe iyo muddada dheer," ayuu yiri Wakiilka FAO Etienne Peterschmitt. "Soosaarka calafka ayaa qayb muhiim ah ka ah maareynta isticmaalka dhulka oo la hagaajiyay kaas oo xasilin kara wax soo saarka xoolaha isla markaana yareyn kara dhimashada xoolaha si loo kordhiyo sugnaanta cuntada."

Mashruucu waa Dhismaha Barnaamijka Badbaadada Amniga Cuntada iyo Nafaqada (FNS-REPRO) u adkaysiga nidaamka cuntada ee dhibaatooyinka daba dheeraaday. Waxaa maalgelisay Dawladda Netherlands, waxa uuna ku baahsan yahay guud ahaan Somaliland ilaa Suudaan iyo Koonfurta Suudaan muddo laba sano ah.

http://www.fao.org/emergencies/fao-in-action/stories/stories-detail/en/c/1438551

 

Ilaalinta | UNHCR oo kor u qaadeysa ololaha halista ‘tahriib-ka

Bishii Sebteembar, UNHCR waxa ay kor u qaadday ololeheeda wacyi-gelinta ee ku aaddan halista socdaallada aan caadiga aheyn, ee soomaaliya looga yaqaanno 'tahriibka' - marinnada halista badan oo ay dhallinyarada Soomaaliyeed inta badan ku dhaqaaqaan si ay u helaan nolol wanaagsan.

In ka badan 5,500 oo qof ayaa la wacyigaliyey, kuwaas oo loogu tagay dugsiyada iyo xarumaha bulshada Soomaaliya oo dhan.

Ololaha, oo loogu magac daray “Sheegidda Sheekada Dhabta ah” ayaa qayb ka ah hindisaha is-dhexgalka bulshada ee UNHCR ee lagu doonayo in lagu wacyigeliyo bulshooyinka u badan dhallinyarada oo ay khatartu ka imaan karto. Kumannaan qof ayaa dhinta sanad walba halka qaar kaloo badan ay la kulmaan xadgudubyo ka dhan ah xuquuqda aadanaha iyagoo isku dayaya in ay u tahriibaan Yurub.

https://www.unhcr.org/somalia.html

 

Siyaasadda | Ku-xigeenka Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay oo dhiirri-gelisay ka-qaybgalka siyaasadda ee haweenka

Ku-xigeenka Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay Aamina J. Maxamed ayaa soo booqatay Soomaaliya si ay u muujiso sida ay u garab taagan tahay baaqyada haweenka Soomaaliyeed ee ah in si buuxda oo siman looga qayb qaato siyaasadda, iyo in la muujiyo taageerada beesha caalamka si loo helo doorasho waqtigeeda ku dhacda, loo dhan yahay, nabad ah oo lagu kalsoonaan karo.

Intii ay ku sugnayd Muqdisho, waxay la kulantay Madaxweyne Maxamed Cabdullaahi Maxamed 'Farmaajo,' Ra'iisul Wasaare Maxamed Xuseen Rooble iyo Golaha Wadatashiga Qaranka oo xubnihiisa ay ka mid yihiin hoggaamiyeyaasha Dowladaha xubinta ka ah Dowladda Federaalka oo loo xilsaaray in ay jiheeyaan doorashooyinka dalka.

Marwo Maxamed ayaa sidoo kale la kulantay odayaasha Soomaaliyeed, hoggaamiyeyaasha haweenka, hay'adaha doorashooyinka, danjireyaal sharafeedyada, iyo hoggaamiyeyaasha bulshada rayidka ah waxayna u muujisay sida ay u garab taagan tahay dadaalladooda ku aaddan sidii haweenku ay uga qayb qaadan lahaayeen dhinacyada siyaasadda iyo dhaqaalaha dalka.

Qaramada Midoobay iyo saaxiibbada kale ee caalamiga ah ee Soomaaliya ayaa si weyn ugu howlan taageeridda dadaallada qaran ee lagu qabanayo doorashooyinka dalka.

https://unsom.unmissions.org/so/booqasho-ay-ku-tagtay-soomaaliya-ku-xigeenka-madaxa-qaramda-midoobay-waxay-dhiirrigelisay-horumarka